Vòi rồng
Vòi rồng là hiện tượng mây dạng vòi voi hay có hình phá»…u mây khổng lồ được gắn dưới các đám mây dông. Thông thưá»ng chiếc phá»…u mây nà y lại được nối vá»›i má»™t chiếc phá»…u khác do cát bụi hay các váºt thể khác từ mặt đất mà nó cuốn lên. Cho nên từ xa trông nó giống như má»™t chiếc vòi khổng lồ được thả từ đám mây xuống. Vòi rồng xuất hiện trong các cÆ¡n dông phát triển dữ dá»™i, bản chất cá»§a nó là má»™t vùng gió xoáy có kÃch thước nhá» nhưng có thá»i tiết rất mãnh liệt trong phạm vi nhá» hẹp.
Vòi rồng thưá»ng xuất hiện ở phÃa Tây Nam cá»§a đám mây dông, tên khoa há»c là mây vÅ© tÃch, Cumulonimbus. Trong vòi rồng có dạng xoắn trôn ốc và chuyển động theo dạng xoáy thuáºn, do đó vòi rồng là má»™t xoáy khà nhá» nhưng cá»±c mạnh. Tốc độ gió trong các vòi rồng có thể đạt tá»›i 50 - 100m/giây, đồng thá»i có sá»± chuyển động mạnh mẽ theo chiá»u thẳng đứng. ChÃnh vì váºy vòi rồng có sức tà n phá rất mạnh. Nó có thể là m sáºp nhà cá»a, vặn gãy cây cối. Những vòi rồng cá»±c mạnh còn có thể cuốn lên không trung các váºt thể nặng mấy chục hoặc đến hà ng trăm ki lô gam và ném ra xa hà ng trăm mét, tháºm chà có khi Ä‘em Ä‘i xa hà ng kilômét.
Nguyên nhân phát sinh vòi rồng là khi má»™t khối không khà nóng ẩm di chuyển dưới má»™t khối không khà lạnh khô thì có khả năng tạo thà nh những xoáy khà có khà áp trung tâm rất thấp, do đó không khà nóng ẩm bị hút lên tạo thà nh má»™t cái vòi chuyển động xoáy rất mạnh. Xung quanh cái “mắt†phá»…u là má»™t bức tưá»ng không khà quay theo đưá»ng xoắn ốc. Äây chÃnh là phần nguy hiểm nhất cá»§a vòi rồng.
Tốc độ không khà ở đây đạt tá»›i 200 - 300m/giây. Thà nh phÃa ngoà i cá»§a phá»…u mây là m việc như má»™t cái máy bÆ¡m đặc biệt, tất cả các váºt thể nằm trên mặt đất, hoặc ở độ sâu vừa phải dưới nước Ä‘á»u bị hút và o và nâng bổng lên táºn đám mây. Những váºt thể ấy có thể bị cuốn Ä‘i khoảng hà ng chục kilômét, sau đó bị ném xuống trong dạng những váºt chất như tiá»n, cá, rác... giống như mưa. Phân bố tốc độ gió trong vòi rồng có sá»± đột biến rất lá»›n. Vá»›i kÃch thước chỉ từ và i chục mét đến và i trăm mét, nhưng vòi rồng cÅ©ng có mắt như bão, trong mắt vòi rồng chuyển động cá»§a không khà yếu Ä‘i rất nhiá»u, đôi khi cÅ©ng lặng gió và hoà n toà n yên tÄ©nh. Vì váºy, ngưá»i ta đã quan sát thấy trong khu vá»±c xảy ra vòi rồng hai chiếc nhà hai bên bị sáºp hoà n toà n nhưng chiếc nhà ở giữa lại không há» bị hư há»ng.
Vòi rồng thưá»ng hình thà nh và o mùa nóng ở ven biển nhiệt đới má»—i khi tầng khà quyển sát mặt đất mất ổn định lá»›n. Trong hệ thống thá»i tiết nhá», vòi rồng tồn tại trong thá»i gian ngắn nhất và có tác hại lá»›n nhất. Thá»±c chất, vòi rồng là loại gió xoáy mạnh, khà áp ở trung tâm thấp có thể tá»›i 400mb, cá biệt có khi chỉ còn 200mb (má»™t cÆ¡n bão mạnh thưá»ng khoảng 950mb). Phạm vi ngang cá»§a vòi rồng rất nhá», đưá»ng kÃnh trên mặt biển khoảng 25 – 100 mét, ở trên lục địa thì lá»›n hÆ¡n.
Tuy phạm vi nhá» và chỉ tồn tại trong và i chục phút nhưng do có cưá»ng độ gió xoáy mạnh nên sức phá hoại cá»§a vòi rồng rất lá»›n.
ở Nam Bá»™ vòi rồng thưá»ng xảy ra và o các tháng chuyển tiếp từ mùa khô sang mùa mưa, thá»i kỳ có nhiệt độ cao nhất trong năm, gió mùa Tây Nam bắt đầu được thiết láºp, xuất hiện nhiá»u yếu tố bất ổn định trong khà quyển.
Nói chung, nước ta vòi rồng không phải là hiện tượng phổ biến nhưng thỉnh thoảng cÅ©ng có gặp trong mùa xuân và hè. ở Bắc Bá»™ thưá»ng xảy ra và o các giai Ä‘oạn chuyển tiếp từ mùa đông sang hè, má»—i khi có má»™t đợt không khà lạnh ảnh hưởng tá»›i. ở Nam Bá»™, số lần xảy ra vòi rồng Ãt hÆ¡n ở Bắc Bá»™ và Trung Bá»™, nhưng thưá»ng và o các tháng 5 tháng 6 năm nà o cÅ©ng có vòi rồng hoạt động ở nÆ¡i nà y hoặc nÆ¡i khác.
Cho đến ngà y nay, tuy nhiá»u nước đã có những kỹ thuáºt rất hiện đại nhưng vấn đỠdá»± báo và cảnh báo vòi rồng vẫn còn là vấn đỠnan giải, vì từ khi nó hình thà nh đến tan Ä‘i chỉ trong thá»i gian rất ngắn. Vòi rồng là má»™t hiện tượng thá»i tiết đặc biệt xuất hiện rất đột ngá»™t, khó dá»± Ä‘oán trước được. Äể đỠphòng thiệt hại do vòi rồng gây ra, khi có mây dông xuất hiện cần theo dõi chặt chẽ. Như những nhà nghiên cứu cho biết, thưá»ng thì vòi rồng sẽ xuất hiện ở phÃa sau bên phải (phÃa Tây Nam theo trục Tây Äông) cá»§a mây dông và trước tiên là xuất hiện mây dạng lưỡi liá»m hoặc dạng ngón tay, sau khoảng 15 phút mây dạng lưỡi liá»m nà y biến thà nh mây chuyển động xoáy, có dạng xoáy thuáºn, qua 6 - 10 phút nữa thì xuất hiện “mắtâ€, sau đó mây dông thu nhá» dần thà nh dạng xoắn trôn ốc thì rất có thể phát triển thà nh vòi rồng. Như váºy, quá trình từ khi xuất hiện mây dông đến khi phát triển thà nh vòi rồng chỉ trong khoảng trên dưới 30 phút, do đó khi thấy má»™t đám mây dông phát triển mạnh, hạ thấp dần và phần dưới cá»§a mây thu nhá» dần, hình thà nh dạng vòi thì cần phải tìm nÆ¡i ẩn nấp và tìm cách buá»™c chặt các trang thiết bị trên các tà u thuyá»n, nhà cá»a... để khá»i bị gió xoáy bốc Ä‘i.