Vòi rồng

Vòi rồng là hiện tượng mây dạng vòi voi hay có hình phễu mây khổng lồ được gắn dưới các đám mây dông. Thông thường chiếc phễu mây này lại được nối với một chiếc phễu khác do cát bụi hay các vật thể khác từ mặt đất mà nó cuốn lên. Cho nên từ xa trông nó giống như một chiếc vòi khổng lồ được thả từ đám mây xuống. Vòi rồng xuất hiện trong các cơn dông phát triển dữ dội, bản chất của nó là một vùng gió xoáy có kích thước nhỏ nhưng có thời tiết rất mãnh liệt trong phạm vi nhỏ hẹp.

Vòi rồng thường xuất hiện ở phía Tây Nam của đám mây dông, tên khoa học là mây vũ tích, Cumulonimbus. Trong vòi rồng có dạng xoắn trôn ốc và chuyển động theo dạng xoáy thuận, do đó vòi rồng là một xoáy khí nhỏ nhưng cực mạnh. Tốc độ gió trong các vòi rồng có thể đạt tới 50 - 100m/giây, đồng thời có sự chuyển động mạnh mẽ theo chiều thẳng đứng. Chính vì vậy vòi rồng có sức tàn phá rất mạnh. Nó có thể làm sập nhà cửa, vặn gãy cây cối. Những vòi rồng cực mạnh còn có thể cuốn lên không trung các vật thể nặng mấy chục hoặc đến hàng trăm ki lô gam và ném ra xa hàng trăm mét, thậm chí có khi đem đi xa hàng kilômét.

Nguyên nhân phát sinh vòi rồng là khi một khối không khí nóng ẩm di chuyển dưới một khối không khí lạnh khô thì có khả năng tạo thành những xoáy khí có khí áp trung tâm rất thấp, do đó không khí nóng ẩm bị hút lên tạo thành một cái vòi chuyển động xoáy rất mạnh. Xung quanh cái “mắt” phễu là một bức tường không khí quay theo đường xoắn ốc. Đây chính là phần nguy hiểm nhất của vòi rồng.

Tốc độ không khí ở đây đạt tới 200 - 300m/giây. Thành phía ngoài của phễu mây làm việc như một cái máy bơm đặc biệt, tất cả các vật thể nằm trên mặt đất, hoặc ở độ sâu vừa phải dưới nước đều bị hút vào và nâng bổng lên tận đám mây. Những vật thể ấy có thể bị cuốn đi khoảng hàng chục kilômét, sau đó bị ném xuống trong dạng những vật chất như tiền, cá, rác... giống như mưa. Phân bố tốc độ gió trong vòi rồng có sự đột biến rất lớn. Với kích thước chỉ từ vài chục mét đến vài trăm mét, nhưng vòi rồng cũng có mắt như bão, trong mắt vòi rồng chuyển động của không khí yếu đi rất nhiều, đôi khi cũng lặng gió và hoàn toàn yên tĩnh. Vì vậy, người ta đã quan sát thấy trong khu vực xảy ra vòi rồng hai chiếc nhà hai bên bị sập hoàn toàn nhưng chiếc nhà ở giữa lại không hề bị hư hỏng.

Vòi rồng thường hình thành vào mùa nóng ở ven biển nhiệt Ä‘á»›i má»—i khi tầng khí quyển sát mặt đất mất ổn định lá»›n. Trong hệ thống thời tiết nhỏ, vòi rồng tồn tại trong thời gian ngắn nhất và có tác hại lá»›n nhất. Thá»±c chất, vòi rồng là loại gió xoáy mạnh, khí áp ở trung tâm thấp có thể tá»›i 400mb, cá biệt có khi chỉ còn 200mb (má»™t cÆ¡n bão mạnh thường khoảng 950mb). Phạm vi ngang của vòi rồng rất nhỏ, đường kính trên mặt biển khoảng 25 – 100 mét, ở trên lục địa thì lá»›n hÆ¡n.

Tuy phạm vi nhỏ và chỉ tồn tại trong vài chục phút nhưng do có cường độ gió xoáy mạnh nên sức phá hoại của vòi rồng rất lớn.

ở Nam Bộ vòi rồng thường xảy ra vào các tháng chuyển tiếp từ mùa khô sang mùa mưa, thời kỳ có nhiệt độ cao nhất trong năm, gió mùa Tây Nam bắt đầu được thiết lập, xuất hiện nhiều yếu tố bất ổn định trong khí quyển.

Nói chung, nước ta vòi rồng không phải là hiện tượng phổ biến nhưng thỉnh thoảng cũng có gặp trong mùa xuân và hè. ở Bắc Bộ thường xảy ra vào các giai đoạn chuyển tiếp từ mùa đông sang hè, mỗi khi có một đợt không khí lạnh ảnh hưởng tới. ở Nam Bộ, số lần xảy ra vòi rồng ít hơn ở Bắc Bộ và Trung Bộ, nhưng thường vào các tháng 5 tháng 6 năm nào cũng có vòi rồng hoạt động ở nơi này hoặc nơi khác.

Cho đến ngày nay, tuy nhiều nước đã có những kỹ thuật rất hiện đại nhưng vấn đề dự báo và cảnh báo vòi rồng vẫn còn là vấn đề nan giải, vì từ khi nó hình thành đến tan đi chỉ trong thời gian rất ngắn. Vòi rồng là một hiện tượng thời tiết đặc biệt xuất hiện rất đột ngột, khó dự đoán trước được. Để đề phòng thiệt hại do vòi rồng gây ra, khi có mây dông xuất hiện cần theo dõi chặt chẽ. Như những nhà nghiên cứu cho biết, thường thì vòi rồng sẽ xuất hiện ở phía sau bên phải (phía Tây Nam theo trục Tây Đông) của mây dông và trước tiên là xuất hiện mây dạng lưỡi liềm hoặc dạng ngón tay, sau khoảng 15 phút mây dạng lưỡi liềm này biến thành mây chuyển động xoáy, có dạng xoáy thuận, qua 6 - 10 phút nữa thì xuất hiện “mắt”, sau đó mây dông thu nhỏ dần thành dạng xoắn trôn ốc thì rất có thể phát triển thành vòi rồng. Như vậy, quá trình từ khi xuất hiện mây dông đến khi phát triển thành vòi rồng chỉ trong khoảng trên dưới 30 phút, do đó khi thấy một đám mây dông phát triển mạnh, hạ thấp dần và phần dưới của mây thu nhỏ dần, hình thành dạng vòi thì cần phải tìm nơi ẩn nấp và tìm cách buộc chặt các trang thiết bị trên các tàu thuyền, nhà cửa... để khỏi bị gió xoáy bốc đi.